TUTEKELEZE MALENGO YA MAENDELEO ENDELEVU (SDGs) [SEHEMU YA TATU]

Mara baada ya kuona lengo namba 6 hadi namba 10 katika makala iliyopita. Sasa tutazame lengo namba 11 hadi namba 17. Je unafahamu lengo namba 11 linahusu nini? vipi kuhusu lengo namba 12, 13,14, 15, 16, na 17?, Utekelezaji wake ukoje? Basi karibu uungane nami katika sehemu ya tatu ya mfululizo huu wa darasa kuhusu Malengo ya Maendeleo Endelevu (SDGs).

 

 

Miji na Jamii Endelevu

Lengo hili linalenga kuweka miji, majiji, na makazi ya watu kuwa jumuishi, salama, imara na endelevu. Linasisitiza serikali na nchi wanachama wa Umoja wa Mataifa kuhakikisha zinazuia ujenzi holela kwa kuweka mipango miji na kuhakikisha zinatenga maeneo maalumu kwaajili ya ujenzi wa maeneo ya kijamii kama viwanja vya mipira, masoko, na nyumba za serikali.

Vile vile linalenga kuzuia ujenzi wa makazi kwenye maeneo hatarishi, na kwa yale ambayo tayari watu washajenga basi wapewe mahali salama kwa ajili ya makazi. Linasisitiza pia ujenzi wa miundombinu ya usafiri kwa umma kuzingatia watu wenye mahitaji maalumu kama walemavu, wazee na watoto.

Linahimiza pia kuweka mipango mikakati ya kuendeleza huduma za msingi vijijini ili kuwepo uwiano kati ya Miji na Vijiji. Serikali za Mitaa kwa kushirikiana na Serikali Kuu zina wajibu wakutambua urithi wa asili na utamaduni na kuhifadhi kwa ajili ya vizazi vijavyo mfano; mapango, wanyama, majengo ya kale, nakadhalika. 

Nchini Tanzania lengo hili bado halijapewa kipaumbele kwani maeneo mengi ya nchi yamejengwa pasipo kufuata utaratibu wa mipango miji, nyumba zimebanana kiasi cha kutoruhusu hata barabara za mitaa kupita na kufanya utoaji huduma muhimu kama zima moto kushindwa kuwafikia wananchi kwa ufanisi pindi majanga ya moto yanapotokea. Kwa uzoefu wangu na kwa maono yangu binafsi, ni mji wa Dodoma pekee ambao umejitahidi kupangiliwa vizuri ukilinganisha na miji mingine.

Lakini pia suala la uwiano wa huduma za kijamii kati ya sehemu ya mijini na vijijini bado limeendelea kuwa changamoto kwani hakuna uwiano sawa wa upatikanaji wa huduma hizo.

Matumizi na Uzalishaji wenye Uwajibikaji

Lengo hili linalenga kuhakikisha kunakuwepo na mifumo endelevu ya utumiaji na uzalishaji wa rasilimali. Linasisitiza pia juu ya kupunguza kiasi kikubwa cha taka kupitia mifumo endelevu ya kuzuia, kupunguza, na kuzichakata tena kwa matumizi mengine. Suala la kupunguza upotevu wa chakula unaosababishwa na njia mbaya za uzalishaji na usambazaji, ikiwa ni pamoja na hasara baada ya mavuno pia limepewa msisitizo wa kutosha.

Linasisitiza pia juu ya kuhakikisha manunuzi ya umma yanakuwa endelevu kulingana na sera na vipaumbele vya kitaifa. Suala la uanzishwaji wa zana za kusimamia matokeo chanya ya maendeleo endelevu kwaajili ya utalii ambao unazalisha ajira na kuhamasisha utamaduni na bidhaa za ndani pia limepewa uzito wake.

Katika kutekeleza lengo hili, nchi ya Tanzania imefaulu kwa kiasi chake hasa katika kusimamia rasilimali zake kama madini. Kumetungwa sheria zinazosimamia uzalishaji wa madinni ambao una manufaa kwa taifa. Suala la uzuiaji taka pia halijaachwa nyuma, jitihada mbalimbali zimekuwa zikioneshwa na serikali katika kupambana na uzalishaji taka nchini.

Kuchukua Hatua dhidi ya Mabadiliko ya Tabia Nchi

Lengo hili linalenga kuhakikisha nchi zote duniani zinachukua hatua za haraka kupambana na mabadiliko ya hali ya nchi pamoja na athari zake. Limekusudia kuimarisha uwezo wa kupambana na athari za mabadiliko ya tabia ya nchi pamoja na majanga yote katika nchi zote za ulimwengu.

Linalenga pia kuboresha elimu na kuhamasisha watu pamoja na taasisi mbalimbali kupunguza kasi ya mabadiliko ya hali ya hewa, ikiwa ni pamoja na njia za kukabiliana na mabadiliko hayo kwa kutoa tahadhari kabla ya kutokea.

Linadhamiria pia kukuza utaratibu wa kuongeza uwezo wa mipango na usimamizi wa hali ya hewa inayohusiana na mabadiliko ya hali ya hewa katika nchi ambazo zinaendelea kukua na nchi ndogo za visiwa vinavyoendelea, huku msisitizo ukiwa kwa kundi la wanawake, vijana na jamii zilizotengwa.

Suala la kuingiza kwenye sera za nchi na mipango mbalimbali hatua zote zinazotakiwa kupambana na mabadiliko ya tabia ya nchi pia linapewa msisitizo katika lengo hili.

Nchini Tanzania hatua mbalimbali zimekuwa zikichukuliwa kudhibiti mabadiliko ya tabia ya nchi ikiwa ni pamoja na kuhimiza zoezi la upandaji miti katika maeneo mbalimbali ya nchi kama moja ya hatua katika kutekeleza lengo hili.

Licha ya hatua mbalimbali zinazochukuliwa na serikali katika kupambana na mabadiliko ya tabia ya nchi, nguvu zaidi bado zinahitajika ikiwa pamoja na kutoa elimu ya mazingira kwa wananchi dhidi ya athari ya ukataji miti ovyo ambayo ni moja ya sababu zinazopelekea mabadiliko ya tabia ya nchi kama ukame kutokea.

Kuendeleza Uhai katika Maji

Lengo hili linahimiza juu ya kuhifadhi na kutumia kwa njia endelevu malighafi za baharini kwa ajili ya maendeleo endelevu. Limedhamiria kufikia mwaka 2025, kunakuwa na matokeo chanya katika kuzuia na kupunguza kwa kiasi kikubwa uchafuzi wa kila aina unaofanywa baharini ikiwa ni matokeo ya shughuli mbalimbali za binadamu zinazoendelea kwenye fukwe za bahari.

Lina lenga pia kufikia mwaka 2020, kuwe na matokeo chanya katika kuhifadhi angalau asilimia 10 ya maeneo ya pwani na bahari, kulingana na sheria za kitaifa na kimataifa juu ya usimamizi wa bahari. Usimamizi wa shughuli za uvuvi na kuzuia uvuvi haramu pia ni miongoni mwa mambo yanayopewa uzito katika lengo hili la 14.

Nchini Tanzania kumekuwa na jihada za kulizisha katika kutekeleza lengo hili. Kumetungwa sheria mbalimbali za kulinda, kuifadhi, na kuendeleza viumbe vya baharini na ziwani. Uvuvi haramu umekuwa ukipigwa vita, huku hatua stahiki zikichukuliwa ikiwa ni pamoja na uchomaji nyavu zisizostahili.

Licha ya matokeo chanya katika kutekeleza lengo hili, changamoto mbalimbali zimeendelea kuwepo ikiwa ni pamoja na shughuli zenye kuhatarisha uhai wa viumbe vya baharini kwenye maeneo ya ufukwe, uvuvi wa kutumia sumu, na kadhalika.

Kulinda Uhai katika Ardhi

Lengo hili linalenga kulinda uhai katika ardhi na baionuwai. Linasisitiza juu ya kulinda na kurejesha katika hali ya awali mifumo ya mazingira ya nchi kavu, huku kukiwa na udhibiti wa uharibifu wa misitu kwa njia endelevu, bila kusahau kupambana na hali ya nchi kugeuka jangwa.

Linatia mkazo pia katika kukomesha uharibifu wa ardhi na kupiga vita vitendo vyote vinavyosababisha upotevu wa wanayama na mimea anuwai.

Serikali na wadau wote wanalojukumu la kuhamasisha jamii juu ya ushiriki wao katika kulinda, kusimamia maliasili za nchi hii kwa kuhakikisha unakuwepo ulinzi shirikishi wa kuwalinda wanyama wetu dhidi ya majangiri. 

Serikali imepiga hatua kubwa katika kulinda maliasili zote ikiwemo wanyamapori hapa nchini. Licha ya hatua kubwa hizo kumeendelea kuripotiwa vitendo vya ujangiri katika baadhi ya maeneo, huku watu mbalimbali wakiendelea kukamatwa wakiwa na nyara za serikali kama pembe za ndovu na meno ya tembo. Baadhi ya wanyamapori wameendelea kupoteza maisha kwa kugongwa na magari hasa nyakati za usiku kwenye hifadhi ambazo zimepitiwa na barabara.

Ni jukumu letu sote kuhakikisha tunalinda maliasili zetu kwa maendeleo ya kizazi cha sasa na cha baadae.

Amani, Haki na Taasisi Madhubuti

Lengo hili limedhamiria kuendeleza jamii jumuishi na yenye amani kwa ajili ya maendeleo endelevu, huku ikitoa haki kwa wote na kujenga taasisi imara zenye kuwajibika katika nyanja zote. Linahimiza kudumisha usalama wa wananchi (raia) ambao unategemea sana uwepo wa taasisi zenye ufanisi, zenye kuwajibika, na zenye kuhusisha watu wote katika viwango vyote.

Serikali inalojukumu lakuhakikisha kunakuwa na utawala bora, utawala wa kufuata sheria, demokrasia, na haki inatolewa kwa wote bila upendeleo wowote ule. Inaowajibu pia wa wakuonesha ufanisi na uwajibikaji kwa wananchi wake kwa kuhakikisha inapambana na rushwa, na kuongeza uhuru wa wananchi kupata taarifa.

Licha ya kufanya vizuri katika kusimamia utawala bora na demokrasia nchini, bado kumekuwepo na malalamiko ya baadhi ya watumishi na watendaji wa serikali kutokufuata utawala wa sheria, ni wakati sasa wahusika wajitathimini na kufikiria upya namna nzuri ya kuweza kufanikisha lengo hili kwa kuhakikisha wanafuata utawala wa sheria na kuheshimu haki za binadamu.

Katika kupambana na rushwa serikali imefanya vizuri sana. Tumeshuhudia mafisadi wakifikishwa kwenye vyombo vya sheria na kuchukuliwa hatua stahiki. Licha ya kufanya vizuri katika kupambana na rushwa, vitendo vya rushwa vimeendelea kuripotiwa sehemu nyingi za nchi, hivyo naiomba serikali kuendeleza vita hii maana haki haiwezi kupatikana endapo kuna utitiri wa rushwa, na rushwa siku zote ni adui wa haki.

Baadhi ya kesi mahakamani zimeendelea kuchukua muda mrefu bila kusikilizwa huku watuhumiwa wakiendelea kusota rumande na mahabusu bila sababu za msingi. Watuhumiwa pia wameendelea kunyimwa dhamana hata kwa makosa ambayo yanastahili dhamana. Mabambiko ya kesi yameendelea kuwepo licha ya kupungua kwa kiasi kikubwa ukilinganisha na siku za nyuma.

Matukio ya watu kutekwa, kupotea katika mazingira ya kutatanisha, na baadhi ya miili ya watu kuokotwa wakiwa wamekufa, ni miongoni mwa mambo yanayoenda kinyume na lengo hili. Ni wajibu wa seriklia na raia wote kuhakikisha wanakomesha jambo hili. Serikali ifuatilie matukio haya, na wananchi watoe ushirikiano kwa serikali kwa kutoa taarifa za matukio haya polisi kabla na baada ya kutokea.

Ushirikiano ili Kufanikisha Malengo

Kama ilivyo usemi usemao ‘umoja ni nguvu, utengano ni udhaifu’, lengo hili linazitaka nchi zote na wadau wote kuendeleza ubia katika ngazi zote ili kuweza kufanikisha Malengo ya Maendeleo Endelevu. Linasisitiza juu ya kuimarisha njia za utekelezaji kwa kuunganisha nguvu na ushirikiano wa kimataifa kwa maendeleo endelevu.

Linahimiza juu ya ushirikiano katika masuala ya kifedha, teknolojia, biashara, masuala ya kisera, na masuala ya kuzijengea uwezo nchi maskini kuweza kutekeleza mipango yake. Linalenga kuimarisha uwezo wa nchi katika kusimamia na kukusanya mapato ya ndani, huku ikizitaka nchi zilizoendelea kutoa misaada kwa nchi zinazoendelea (maskini) katika kufanikisha malengo yake.

Tumeona serikali ikishirikiana na wadau mbalimbali wa kimataifa na kitaifa katika kutekeleza malengo haya. Licha ya jitihada hizi kufanyika, mimi binafsi naona haitoshi hivyo naendelea kuomba ushirikiano zaidi toka pande nne za dunia katika kufanikisha malengo haya. Lazima tuhakikishe dunia inakuwa sehemu salama kwa binadamu kuishi huku akifurahia utu wake.

Serikali kuanzia ngazi ya serikali za mitaa hadi serikali kuu zinaowajibu wa kuhakikisha upatikanaji wa rasilimali, teknolojia pamoja na maarifa ya kutekeleza malengo yote endelevu. Hii ikiwa ni pamoja na serikali kuhakikisha inatenga fedha za kutosha kwa kila wizara kutekeleza majukumu yake kwa ufanisi maana tunaamini wizara zote zinatekeleza malengo haya.

HITIMISHO

Ni matumaini yangu kuwa baada ya kusoma makala hii fupi, kila mmoja wetu atafanya jitihada za kuhakikisha malengo haya 17 yanatekelezwa kwa ufanisi mkubwa.

Malengo yote yanatekelezeka, tuungane kwa pamoja kuyatekeleza.