CHANGAMOTO YA AJIRA KWA VIJANA NANI ALAUMIWE?

Kumekuwepo na changamoto ya ajira kwa vijana wengi wanaohitimu masomo yao katika nchi nyingi za Afrika. Nchini Tanzania kuna vijana waliohitimu masomo yao kwa takribani miaka mitatu (3) sasa (2015 – 2018), ambao bado hawana ajira na hakuna mpango wowote wa matumaini kwa vijana hawa kupata au kupewa ajira na wenye mamlaka.

Kumekuwepo na kurushiana mpira kwa nani haswa anapaswa kulaumiwa katika changamoto hii ya ajira kwa vijana hasa wale waliohitimu masomo yao katika vyuo mbalimbali hapa nchini, ikizingatiwa kuwa wengi wa vijana hawa walisoma masomo ambayo yanahitaji kuajiriwa, hii ni kulingana na mazingira halisi ya nchi nyingi za Afrika.

Mtizamo wa Viongozi na wenye Mamlaka ya Kutoa Ajira ukoje?

Viongozi wengi na wenye mamlaka ya kutoa ajira wamekuwa wakirusha lawama zao kwa vijana na kuwatuhumu kuwa wamekuwa ni vijana wazembe wasioweza kujiajiri na akili zao zinawaza kuajiriwa tu. Jambo hili limekuwa likipingwa na vijana wengi hasa wahitimu wa vyuo vikuu ambao wamekuwa na mtizamo tofauti na viongozi wao.

Mtizamo wa vijana juu ya ukosefu wa ajira ukoje?

Vijana wengi ambao ndio wahanga wakubwa wa tatizo la ajira wamekuwa wakilalamikia mazingira magumu ambayo kwao ndio tatizo kubwa linalopelekea kushindwa kuajiriwa na kujiajiri. Mazingira haya yanatajwa kusababishwa na mfumo mbovu ambao umekuwa ukikumbatiwa na waajiri, viongozi, na wenye mamlaka ya kuajiri. Miongoni mwa sababu ambazo zinatajwa na vijana wengi kuwa changamoto kwao katika kuajiriwa na kujiajiri ni hizi zifuatazo:

          Mfumo mbovu wa Elimu.

Vijana wengi wamekuwa wakilalamikia mfumo mbovu wa elimu ambao badala ya kuwaandaa kujiajiri umekuwa ukiwaandaa kuajiriwa. Sababu hii imekuwa ikitolewa na wengi wa vijana ambao wamesoma masomo ya sanaa (Arts) hasa katika fani ya ualimu. Vijana hawa wanasema kuwa toka mwanzo walipokuwa wanafanya udahili wa kujiunga katika masomo yao walifahamu kuwa (na huo ndio ulikuwa utaratibu) punde tu watakapohitimu masomo yao wataajiriwa na serikali, jambo ambalo limekuwa tofauti kabisa na matarajio yao ambapo sasa wanaambiwa wajiajiri. Swali ambalo wanajiuliza vijana hawa ni kwamba, “Je, tunajiajiri vipi? tunaanzisha shule zetu za kufundisha masomo yetu ya sanaa au tunafanyaje?, kama ndivyo, je tunapata wapi pesa za kugharamia miundombinu ya shule?, na je kama sisi hatuna ajira na serikali haitaki kutuajiri tutapata wapi wanafunzi ambao watakuja kwetu kujifunza angali wanafahamu kuwa wakihitimu masomo yao hawana mahali pakwenda?. Hayo ni baadhi tu ya maswali ambayo vijana hawa wanajiuliza, mimi mwenyewe sijui majibu yake, msomaji wangu kama unafahamu basi utatuambia nasisi tufahamu.

      Ugumu wa Mazingira ya Kujiajiri.

Sababu nyingine inayotolewa na vijana juu ya kwanini haswa hawajiajiri ni Mazingira Magumu ya Kujiajiri. Wamekluwa wakilalamika kukosa mitaji itakayowawezesha kuanzisha biashara ndogo ndogo za kuweza kujipatia kipato. Baadhi yao wamekuwa wakijaribu kuomba msaada kutoka kwa viongozi wa serikali (ambao wamekuwa wakisisitiza vijana kujiajiri) lakini viongozi hao wamekuwa hawatoi msaada wowote kwa vijana hao na badala yake wamekuwa wakitumia vyombo vya habari kuwataka vijana wajiajiri. Mbaya zaidi katika hili ni baadhi ya viongozi kutokuwajibu kabisa vijana hawa pale wanapowatumia barua pepe, barua ya kawaida, meseji za simu, na hata kuwapigia simu, wakiomba kusaidiwa kwa kuwaeleza mipango (projects) zao.

Kuna baadhi ya vijana ambao familia zao kidogo zina uwezo hivyo wamebahatika kupewa mitaji ya biashara na wanafamilia. Hawa nao wamekuwa wakilalamika kusumbuliwa na wenye mamlaka kwa kutozwa kodi kubwa inayopelekea kufunga biashara zao kutokana na kutokuwa na uhusiano kati ya kodi na mauzo yanayopatikana, kukosekana kwa maeneo ya kufanyia biashara zao, na kukosekana kwa wateja kutokana na mzunguko wa fedha kusuasua katika maeneo mengi ya nchi.

          Ubinafsi na Kujuana katika fursa za Ajira.

Hii ni sababu nyingine ambayo vijana wengi wamesikika wakiitaja kama moja ya changamoto ya wao kupata ajira. Kumekuwepo na masuala ya ubinafsi na kujuana katika kupata nafasi za kazi katika nchi nyingi za Afrika. Nchini Tanzania vijana wanawalaumu viongozi wa serikali kukumbatia kasumba hii. Inasemekana kuwa nafasi za kazi na ajira zimekuwa zikitolewa kwa ubaguzi na kujuana, mathalani waziri kutoka eneo fulani huwajaza vijana kutoka eneo lake kwenye vitengo mbalimbali vya wizara yake. Suala la uchama nalo limekuwa likitajwa kama kikwazo, vijana wasio na vyama na wale wa upinzani wamekuwa wakiwatuhumu viongozi wa serikali kuwapendelea vijana walio upande wa chama tawala.

HIZO NI BAADHI TU YA SABABU ZINATOTAJWA KAMA KIKWAZO KATIKA SUALA LA AJIRA KWA VIJANA. JE KUNA SABABU ZINGINE UNAZIFAHAMU ZIMESAHAULIKA? BASI ANDIKA MAONI YAKO HAPO CHINI KWENYE SEHEMU YA MAONI (COMMENTS). AHSANTE!